Een groene omgeving zorgt voor gezondere inwoners, minder ziekteverzuim en minder ziektekosten.
Tien extra bomen per stratenblok zorgen dat uiteenlopende gezondheidsklachten gemiddeld 7 jaar later optreden. Investeren in 10% meer groen vermindert o.a. depressie, obesitas, diabetes, hart- en vaatziekten en andere chronische ziekten. Vermeden sterfte kan oplopen tot 3,5% omdat groen mensen aanzet tot bijv. extra fietskilometers.
De baten zijn het hoogst in dichtbevolkte wijken waar nu weinig groen is en waar veel mensen niet makkelijk zelfstandig
kunnen reizen: kinderen, ouderen en lage SES.
Investeren in een groene omgeving levert vermindering zorg- en verzuimkosten op en biedt zo economische voordelen. De investeringen in groen kunnen in ruim een decennium terugverdiend worden, door o.a. minder uitgaven aan jeugdzorg of WMO.
Het aanwezige groen moet dan wel gebruikt worden: bij verblijf van > 2 uur in de natuur ervaren mensen een verbeterde mentale en fysieke gezondheid.
MAAR: groen kent ook gezondheidsrisico’s, zoals allergie (door pollen) en zoönosen (teken, eikenprocessierups).
Ruimtelijk Domein
Leg meer groen aan in de hele leefomgeving om inwoners zo gezond mogelijk te maken.
Doe dat in particuliere tuin, via de groenstrook in straat en plein. Benut kleine ongebruikte ruimtes door ze als postzegelpark of tiny forest om te bouwen.
Maak groene verbindingen langs veelgebruikte straten, fiets- en wandelroutes. Ontsluit parken en natuurgebieden buiten de bebouwde kom via aantrekkelijke groene routes.
Vergroen bedrijventerrein en de ommelanden.
Sociaal Domein
Stimuleer gelijktijdig actief gebruik van de groene omgeving via bestaande of nieuwe activiteiten of programma’s. Vraag organisaties zoals JOGG, IVN, Wandelnet, welzijnswerk, sport om hun aanbod hierbij aan te laten sluiten. Ook GGD en eerstelijn kunnen hieraan bijdragen.
Een groene omgeving kan een gezonde leefstijl versterken.
Mensen bewegen vaker, intensiever en langer in een groene omgeving. Ze wandelen en fietsen meer, en tuinieren of bootcampen vaker.
Natuur als omgeving helpt om bewegen langer vol te houden en om het leuk te blijven vinden. De conditie verbetert, het gewicht wordt gezonder en de hoeveelheid vitamine D in het bloed stijgt.
Mensen die over een (buurt)moestuin beschikken, eten tot 40% meer groenten. Ze voldoen daarmee 3,5 keer zo vaak aan een gezond voedingspatroon.
Ook slapen mensen die veel in het groen zijn gemiddeld langer.
Vergroenen stimuleert actieve mobiliteit en vermindert gemotoriseerd vervoer: de lucht wordt schoner.
Ruimtelijk Domein
Groen dichtbij werk of woning maakt een gezonde leefstijl makkelijker. Stimuleer aanleg van een (buurt)moestuin.
Leg groen verspreid aan in woonwijken en langs belangrijke routes: groenstroken, bomen, BioBorders of groene gevels. Verbind deze groene plekken onderling tot een ‘groene loper’ Ontsluit natuurgebieden via groene routes.
Een zgn. ‘kwiekroute’ stimuleert beweging voor bijv. ouderen in de buitenlucht.
Sociaal Domein
Versterk of stimuleer groene leefstijlactiviteiten in de gemeente, bijvoorbeeld via welzijn op recept, buurtsportcoaches, sportaanbod.
Aantrekkelijk groen vermindert eenzaamheid. Het versterkt sociale binding.
De gezondheidswinst door groen komt in belangrijke mate door betere sociale samenhang in groene buurten: mensen ontmoeten elkaar, voelen zich veilig en hebben plezier. Buurtgroen op een afstand van 0 tot 300 meter van de woning is vooral in de stad belangrijk, die afstand kan vrijwel iedereen dagelijks overbruggen.
Buurtgroen is bovendien de enige plek in de stad waar mensen elkaar vrijblijvend en zonder kosten te maken kunnen ontmoeten. Daardoor zijn mensen minder eenzaam en ervaren ze meer onderlinge verbinding met elkaar.
Mensen gedragen zich socialer en maken sneller contact in goed onderhouden groen. Er is ook minder agressie en criminaliteit, met name als het groen goed onderhouden is. Zo heeft investering in groen invloed op uitgaven aan jeugdzorg of WMO.
Ruimtelijk Domein
Groen moet dichtbij de bewoners zijn en als veilig worden ervaren: een goed onderhouden open structuur. Zorg voor zo min mogelijk hondenpoep of zwerfafval.
Focus bij aanleg van groen op buurten waar kwetsbare mensen wonen en nu weinig groen is. Vooral kinderen, mensen met laag inkomen en opleidingsniveau en ouderen zijn afhankelijker van hun woonomgeving dan anderen. Voor hen is een buurt met kwalitatief groen het meest belangrijk.
Hou bij aanleg en beheer van groen rekening met de samenstelling van de buurt: voor ouderen is ontmoeting van belang (bankje), voor kinderen een speelplek en voor anderen de ontspannings- of sportplaats. Combineer deze functies slim. Vraag buurtbewoners naar hun ideeën daarover. Daar komen soms onverwachte en creatieve oplossingen uit. Door hun ideeën uit te voeren, is er vaak ook bereidheid om zelf het onderhoud ter hand te nemen.
Buurtmoestuinen blijken veel cohesie te bieden, ook voor mensen uit migrantengroepen. Of overweeg een pluktuin.
Sociaal Domein
Faciliteer en stimuleer buurtinitiatieven, zoals moestuin, pluktuin, natuurspeelplaats e.d.
Faciliteer groepsactiviteiten in het groen, via Welzijn op Recept, buurtsportcoaches of bijv. Gezond Natuur Wandelen.
Een groene omgeving zorgt voor gezondere inwoners, minder ziekteverzuim en minder ziektekosten.
Tien extra bomen per stratenblok zorgen dat uiteenlopende gezondheidsklachten gemiddeld 7 jaar later optreden. Investeren in 10% meer groen vermindert o.a. depressie, obesitas, diabetes, hart- en vaatziekten en andere chronische ziekten. Vermeden sterfte kan oplopen tot 3,5% omdat groen mensen aanzet tot bijv. extra fietskilometers.
De baten zijn het hoogst in dichtbevolkte wijken waar nu weinig groen is en waar veel mensen niet makkelijk zelfstandig
kunnen reizen: kinderen, ouderen en lage SES.
Investeren in een groene omgeving levert vermindering zorg- en verzuimkosten op en biedt zo economische voordelen. De investeringen in groen kunnen in ruim een decennium terugverdiend worden, door o.a. minder uitgaven aan jeugdzorg of WMO.
Het aanwezige groen moet dan wel gebruikt worden: bij verblijf van > 2 uur in de natuur ervaren mensen een verbeterde mentale en fysieke gezondheid.
MAAR: groen kent ook gezondheidsrisico’s, zoals allergie (door pollen) en zoönosen (teken, eikenprocessierups).
Ruimtelijk Domein
Leg meer groen aan in de hele leefomgeving om inwoners zo gezond mogelijk te maken.
Doe dat in particuliere tuin, via de groenstrook in straat en plein. Benut kleine ongebruikte ruimtes door ze als postzegelpark of tiny forest om te bouwen.
Maak groene verbindingen langs veelgebruikte straten, fiets- en wandelroutes. Ontsluit parken en natuurgebieden buiten de bebouwde kom via aantrekkelijke groene routes.
Vergroen bedrijventerrein en de ommelanden.
Sociaal Domein
Stimuleer gelijktijdig actief gebruik van de groene omgeving via bestaande of nieuwe activiteiten of programma’s. Vraag organisaties zoals JOGG, IVN, Wandelnet, welzijnswerk, sport om hun aanbod hierbij aan te laten sluiten. Ook GGD en eerstelijn kunnen hieraan bijdragen.
In een natuurlijke omgeving spelen kinderen vaker en langer buiten. En ze leren veel op een groen schoolplein of in een groen leslokaal (binnen & buiten).
Kinderen bewegen meer en langer als ze in een groene omgeving spelen. Daardoor verbetert de motoriek, hebben ze minder last van ADHD en bijziendheid.
Ze leren beter samenwerken, omdat groen prikkelt tot gevarieerder spel en rollen.
Door buitenspelen kijken kinderen vaker in de verte en worden ze minder snel bijziend. Kinderen zijn geconcentreerder in de les na een pauze op een groen schoolplein. Ze gedragen zich ook socialer: er wordt minder gepest.
Kinderen die opgroeien in een omgeving waar weinig groen is, hebben 55% meer kans op ontwikkeling van een psychiatrische aandoening. Een groene omgeving vermindert de kans op emotionele of gedragsproblemen.
Vooral kinderen in minder welgestelde wijken profiteren van groen.
Buiten spelen is ontmoeten, Tijdens het spelen verwerken kinderen dagelijkse gebeurtenissen waardoor ze tot rust komen.
Ruimtelijk Domein
Leg natuurlijke speelplekken in wijken aan, van buurtspeeltuintje tot speelbos. Maak het niet te netjes, zorg dat er iets te ontdekken of te bouwen is.
Vergroen de schoolpleinen of leg een Tiny Forest aan als groen klaslokaal.
MAAR: te wilde natuur verhoogt het risico op teken, dus onderhoud het goed (evt. samen met buurtbewoners).
Sociaal Domein
Stimuleer gebruik van de buitenruimte als leslokaal zoals via de Gezonde School-aanpak.
Stimuleer buitenspelen via samenwerking met JOGG, Staatsbosbeheer, IVN, buurtsportcoach, etc. Organiseer i.p.v. een straatspeeldag eens een natuurspeeldag.
Een groene omgeving is rustgevend en vermindert pijn of ongemak.
Groen is rustgevend voor het brein, bevordert flexibel denken en helpt ons brein om op nieuwe ideeën te komen.
Planten in de omgeving zuiveren de lucht en hebben een positief effect op de concentratie. Daardoor ontspannen mensen in het groen makkelijker dan in een bebouwde omgeving. Hun stemming wordt ook beter. Mensen hebben de ervaring er even uit te zijn.
Doordat mensen beter slapen na verblijf in het groen vermindert een mogelijke bron van (chronische) stress. Uitzicht op groen biedt al rust, daadwerkelijk de natuur opzoeken werkt nog beter.
Natuur blijkt voor veel mensen een trigger te zijn voor persoonlijke ontwikkeling en zingeving. Zo kan natuur een positieve invloed hebben op het zelfbeeld, zelfvertrouwen en zelfredzaamheid.
Ruimtelijk Domein
Zorg voor groen uitzicht in woonwijken, ook bij hoogbouw.
Leg verspreid postzegelparken of groenstroken aan, vooral in minder rijke buurten. Markeer groene ommetjes in wijken en routes naar parken.
Vergroen ook bedrijventerreinen.
Sociaal Domein
Stimuleer lunchwandelingen en wandelend werkoverleg (weetings).
Op sommige plekken is groen aanleggen of verbeteren zinvoller dan elders. Ook biedt bepaalde beplanting meer gezondheidswinst dan andere. Bestaande natuur wordt intensiever gebruikt als er activiteiten worden georganiseerd.
Investeren in groen loont op diverse aspecten (combinatie-effecten). Groen biedt een aangenaam vestigingsklimaat, hogere vastgoedwaarde, reductie van wateroverlast, en draagt bij aan biodiversiteit.
Prijsbeleid bij aanbesteding voor aanleg of onderhoud kan voor gemeenten op lange termijn minder verstandig zijn.
Investeringen in Groen kan levert per m2 een winst op van € 1 tot € 5 door minder uitgaven aan welzijn en gezondheid. Het grootste voordeel is zichtbaar in wijken waar veel mensen wonen en nu weinig groen is.
Diverse beschikbare instrumenten bieden lokale informatie om op de juiste plaats het juiste groen aan te leggen.
De kwaliteit van groen kan het verschil maken: sommige bomen of planten kunnen risico’s brengen, zoals teken, eikenprocessierups of pollen.
Georganiseerde activiteiten nodigen vooral groepen uit die niet uit zichzelf naar het groen gaan. Zij hebben het meeste baat bij meer groen.
Ruimtelijk Domein
Maak gebruik van instrumenten voor lokale informatie.
Kies plaatsen waar aanleg en activiteiten van groen meerdere doelgroepen en functies dienen: dan tellen de effecten op. Bijv. het bankje voor ontmoeting langs een groene loper waar woon-werkverkeer fietsend rijdt. Langs hetzelfde wandelpad lopen kinderen veilig naar school.
Gebruik herstructurering of vervanging van riolering als moment om groen aan te leggen of te verbeteren.
Specificeer bij verlenen van opdrachten of uitvragen van offertes waar aanleg van groen aan moet voldoen in kwaliteit, functionaliteit en omvang.
Beperk risico’s van de eikenprocessierups door eiken te kappen en nieuwe, andere bomen te planten.
Sociaal Domein
Laat aanleg of verbetering van groen samengaan met bestaande of nieuwe activiteiten in het groen, zoals Looprecept, Gezond Natuur Wandelen etc.
Stimuleer buurtinitiatieven, sport- en spel of leefstijlactiviteiten in samenwerking met de organisaties en vrijwilligers in de gemeente. Pols of de eerstelijn interesse hierin heeft.
Bomen, struiken en planten verminderen hittestress in de bebouwde kom, verminderen geluidsoverlast en zuiveren de buitenlucht van o.a. fijnstof en stikstof.
HITTE: Groen zorgt in stedelijke omgeving tot bijna 2 graden verkoeling bij hittegolven. Een boom kan tot 10 airco's vervangen.
Vooral ouderen lopen extra risico tijdens hittegolven.
In de schaduw van de bomen vindt men verkoeling.
SCHONE LUCHT:
Bomen en planten scheiden specifieke stoffen (fytonciden) af, die ons immuunsysteem een boost geven en enkele weken aanblijft na een verblijf van een dag in de natuur.
Meer groen stimuleert lopen en fietsen en vermindert daarmee fijnstof en stikstof uitstoot.
Bomen vangen fijnstof van wegverkeer af, tot een halve kilo per boom. Daardoor ademen mensen schonere lucht in, wat goed is voor hun gezondheid.
MAAR: als bomen met een grote kroon de straat bovenin afsluiten, vergroot dat juist de luchtvervuiling omdat de lucht blijft hangen.
GELUID: Bomen, struiken, planten en hun bodem dempen omgevingsgeluiden van verkeer. Het ruisen van bladeren en vogelgeluiden veraangenamen de sfeer en heeft een ontspannende werking.
Ruimtelijk Domein
Stimuleer inwoners om hun tuinen te vergroenen en minder beton of steen te gebruiken. Maak bijv. een klein fonds voor vergroening van tuinen: dit scheelt ook in waterafvoer bij grote regenval.
Geef volwassen bomen de omstandigheden om gezond te blijven. Zij hebben het meeste effect.
Maar voorkóm dat grote bomen een straat met hun brede kroon 'afsluiten'. Plaats in smalle straten liever dak- of gevelgroen.
Leg groen aan langs drukke wegen en pleinen.
Gebruik het moment van vervanging van riolering, herstructurering of nieuwe aanleg
Leg groen aan bij woonzorg-centra ivm hittestress bij ouderen. Onderhoud dit met vitale bewoners; zij vinden het vaak leuk om nuttig te zijn en contact met de buurt te hebben.
Een groene omgeving zorgt voor gezondere inwoners, minder ziekteverzuim en minder ziektekosten.
Deze infographic is gemaakt voor beleidsmakers van alle niveaus in zowel ruimtelijk als sociaal domein. Aanleiding was de constatering dat er een tool voor beleid ontbrak en dat integraal beleid maken de beste resultaten biedt.
De bronnen zijn zoveel mogelijk Nederlandstalige overzichten. Bij ‘Waarom’ zijn voornamelijk openbare wetenschappelijke overzichten gebruikt van gerenommeerde instituten, zoals Wageningen UR en RIVM. Daarnaast zijn ook verkenningen van bijv. kosteneffecten gebruikt, die nog minder hard aangetoond kunnen worden.
Voor de praktijk ‘Hoe’ zijn soms minder wetenschappelijke bronnen gebruikt om als inspiratie te dienen of nieuwe zoekrichting te bieden. De gekozen voorbeelden betreffen een kleine selectie uit buurten of steden waar groen al voor gezondheid wordt gebruikt.
De infographic ‘Groen, ook voor Gezond Beleid!’ is tot stand gekomen in opdracht van Alles is Gezondheid (Annette Postma).
Met medewerking van: Pharos, Annelies Acda • Staatsbosbeheer, Harry Boeschoten en Loek Hesemans • Nature Desks, Ioana Biris • Klimaatverbond, Madeleen Helmer • Stedenbouwkundige, Lucas Bos• Arcadis, Gwen van der Schee • Wageningen UR, Lenneke Vaandrager • Min VWS, Jeroen van Leuken, Jaimy Ong en Gideon Broekhuizen • Min LNV, Elze Hemke • Provincie NH, Karin van Hoof • Provincie ZH, Jos Brouwer • Gemeente Utrecht, Martin Chaigneau • Gemeente Zwolle, Marieke van Brussel • Gemeente Dordrecht, Annemarie Lammers • GGD Gooi en Vechtstreek, Edith Sikking
Voor vragen of suggesties neem dan contact op met Annette Postma.
Betrokken bij beleid voor groen en/of gezondheid?
Bekijk hier de gezondheidswaarde van groen en hoe dit om te zetten in beleid op basis van wetenschap en praktijk.